Ποίηση σε σχέση με το σκάκι

το σκάκι, στίχοι του Μανώλη Αναγνωστάκη

Στίχοι: Μανώλης Αναγνωστάκης
Μουσική: Δημήτρης Παπαδημητρίου
Πρώτη εκτέλεση: Γεράσιμος Ανδρεάτος

Έλα να παίξουμε...
Θα σου χαρίσω τη βασίλισσά μου
Ήταν για μένα μια φορά η αγαπημένη
Τώρα δεν έχω πια αγαπημένη

Θα σου χαρίσω τους πύργους μου
Τώρα πια δεν πυροβολώ τους φίλους μου
Έχουν πεθάνει από καιρό
πριν από μένα

Όλα, όλα, και τ' άλογά μου θα στα δώσω
Όλα, όλα, και τ' άλογά μου θα στα δώσω
Μονάχα ετούτο τον τρελό μου θα κρατήσω
που ξέρει μόνο σ' ένα χρώμα να πηγαίνει

δρασκελώντας την μιαν άκρη ως την άλλη
γελώντας μπρος στις τόσες πανοπλίες σου
μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά
αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις

Έλα να παίξουμε...

Ο βασιλιάς αυτός δεν ήτανε ποτέ δικός μου
Κι ύστερα τόσους στρατιώτες τι τους θέλω!
Τραβάνε μπρος σκυφτοί δίχως καν όνειρα

Όλα, όλα, και τ' άλογά μου θα στα δώσω
Όλα, όλα, και τ' άλογά μου θα στα δώσω
Μονάχα ετούτο τον τρελό μου θα κρατήσω
που έρει μόνο σ' ένα χρώμα να πηγαίνει

δρασκελώντας την μιαν άκρη ως την άλλη
γελώντας μπρος στις τόσες πανοπλίες σου
μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά
αναστατώνοντας τις έριες παρατάξεις

Έλα να παίξουμε...
Κι αυτή δεν έχει τέλος η παρτίδα...

 

Το Πιόνι

Πολλάκις βλέποντας να παίζουν σκάκι
ακολουθεί το μάτι μου ένα Πιόνι
οπού σιγά, σιγά τον δρόμο βρίσκει
και στην υστερινή γραμμή προφθαίνει
Με τέτοια προθυμία πάει στην άκρη
οπού θαρρείς πως βέβαια εδώ θ αρχίσουν
οι απολαύσεις του κ οι αμοιβές του.
Πολλαίς στον δρόμο κακουχίαις βρίσκει.
Λόγχαις λοξά το ρίχνουν πεζοδρόμοι,
τα κάστρα το χτυπούν με ταίς πλατειαίς των
γραμμαίς. μέσα στα δύο τετράγωνά των
γρήγοροι καβαλλάρηδες γυρεύουν
με δόλο να το κάμουν να σκαλώσει.
κ εδώ κ εκεί με γωνιακή φοβέρα
μπαίνει στον δρόμο του κανένα πιόνι
απ το στρατόπεδο του εχθρού σταλμένο.

Αλλά γλιτώνει απ τους κινδύνους όλους
και στην υστερινή γραμμή προφθαίνει.

Τι θριαμβευτικά που εδώ προφθαίνει,
στην φοβερή γραμμή την τελευταία,
τι πρόθυμα στον θάνατό του αγγίζει!

Γιατί εδώ το Πιόνι θα πεθάνει
κ ήσαν οι κόποι του προς τούτο μόνο.
Για την βασίλισσα, που θα μας σώσει,
για να την αναστήσει από τον τάφο
ήλθε να πέσει στού σκακιού τον Άδη. 

 

Ωδή στους τσακισμένους γλάρους. (Απόσπασμα)

Φωνή του πελάγου
Ατρόμητη, βαθιά
Σ' άκουσα βουβός!
Κι έπαιξα σκάκι με τους γλάρους
Πάνω στο σύννεφο που μιμήθηκε το πρόσωπό σου
Κερδίζοντας λίγες στιγμές ελευθερίας.
Ποιος αγκυλώθηκε πίσω απ΄την άγρια μουριά
Κι έβαψε τον ουρανό;
Μη τον μετατοπίζεις
τον άσπρο βασιλιά σου
Στην καρδιά του γεννήθηκ' ένα αηδόνι.

από http://www.chesslessons.gr/chess-greek-poems.html  

ΔΗΜΟΣΙΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΑΓ. ΠΑΥΛΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ & ΜΟΝΟΘΕΣΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΓ. ΠΑΥΛΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

1996-97

Η Νηπιαγωγός και η δασκάλα του Αγ. Παύλου γνώριζαν για τη δουλειά που κάναμε τα προηγούμενα χρόνια στην Καλλικράτεια. Έτσι λόγω της γειτνίασης του Αγ. Παύλου με την Καλλικράτεια και με τη βοήθεια του τότε Δημάρχου κ. Λαχταρίδη ξεκινήσαμε μαθήματα :η Ειρήνη στο Νηπιαγωγείο και εγώ στο Δημοτικό εντός ωραρίου.

Μία ημέρα την εβδομάδα είχαμε ημέρα σκακιού για το σχολικό συγκρότημα των σχολείων της περιοχής όπου συστεγαζόταν τα δύο τμήματα.

Το Νηπιαγωγείο Αγ. Παύλου είναι μέχρι σήμερα το μοναδικό στην Ελλάδα στο οποίο έγιναν συστηματικά μαθήματα σκακιού εντός ωραρίου.

Το μονοθέσιο Δημοτικό είναι το τρίτο Δημοτικό Σχολείο στο οποίο έγιναν μαθήματα εντός ωραρίου -μετά από αυτά της Ν. Καλλικράτειας.

Τα σχολεία αυτής της περιοχής δεν ανήκαν στο Πρόγραμμα "ΜΕΛΙΝΑ", ωστόσο βρέθηκε η κατάλληλη φόρμουλα να ενταχθεί το σκάκι με αφορμή το πρόγραμμα "ΣΩΚΡΑΤΗΣ" αλλά και τη σύμφωνη γνώμη των Διευθυντριών.

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Ν. ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

1996-2003

Το 1995, η Σμαρώ Τσέλιου μου ζήτησε να κάνω μάθημα στη Α’ Δημοτικού, τάξη όπου δίδασκε, στο 2ο Δημοτικό Σχολείο της Ν. Καλλικράτειας.

Μόλις είχε γίνει Υποδιευθύντρια και εκτιμώντας την προγενέστερη προσπάθεια μπόρεσε να προωθήσει την ιδέα που είχε ο σύζυγός της (κ. Παναγιώτης Τσέλιος) παλαιότερα, στην οποία πίστευε και αυτή. Μάλιστα με διαβεβαίωσε ότι σίγουρα μετά από λίγο καιρό θα μου ζητούσαν και οι υπόλοιποι δάσκαλοι να κάνω μάθημα στις τάξεις τους.

Έτσι και έγινε. Από τη δεύτερη κιόλας φορά (8 ΝΟΕ 96) ξεκίνησα να κάνω μάθημα στις τέσσερις μικρές τάξεις και μάλιστα όχι μόνο στο 2ο Δημοτικό. Από την επόμενη χρονιά το πρόγραμμα διευρύνθηκε όχι μόνο στις μεγαλύτερες τάξεις αλλά  και στο 1ο Δημοτικό, που είχαν κοινό προαύλιο.

Κάνοντας μαθήματα σε 12 τάξεις ενισχύθηκε η ψευδαίσθησή μου πως η Καλλικράτεια θα γίνει σκακιστική πρωτεύουσα της Ελλάδος, με γκραν μετρ, πρωταθλητές κτλ

Τα μαθήματα γινόταν στα πλαίσια του προγράμματος "ΜΕΛΙΝΑ" (πιλοτικό πρόγραμμα 10ετούς σχεδιασμού του Υπουργείου Παιδείας για 84 σχολειά σ' όλη την Ελλάδα-τότε) σε ώρες ευέλικτης ζώνης για τις μικρές τάξεις και τεχνικών για τις μεγαλύτερες. Στην αρχή οι δάσκαλοι της τάξης ήταν μαζί μας στην αίθουσα (άρχισε να κάνει και η Ειρήνη Μουσιάδου στην Καλλικράτεια) αλλά σιγά σιγά μας «άφησαν το πεδίο ελέυθερο», δείχνοντάς μας έτσι την εμπιστοσύνη τους.

Φυσικά, η ένταξη του σκακιού δεν ήταν επίσημη, ωστόσο αυτή τη φορά υπήρχαν οι κατάλληλες προϋποθέσεις για τη συνέχειά του. Οι δάσκαλοι, οι διευθυντές, ο σχολικός σύμβουλος των παραπάνω σχολείων και ο συντονιστής του "ΜΕΛΙΝΑ" κ. Ν. Παΐζης, ήταν γνώστες και ένθερμοι υποστηρικτές της προσπάθειας. Αποτέλεσμα ήταν να κληθούμε να παρακολουθήσουμε τα εξειδικευμένα σεμινάρια για τους εκπαιδευτικούς του "Μελίνα", ώστε το εγχείρημα να κινηθεί στα πλαίσια της φιλοσοφίας του. Αυτό έγινε αρχές της σχολικής περιόδου 1997-98, όπου συνηδειτοποίησα ότι το εγχείρημα δεν πρέπει να στοχεύει στο να «φτιάξουμε» πρωταθλητές του σκακιού, αλλά στην αξιοποίηση του σκακιού ως εργαλείο μάθησης, υπό το πλαίσιο της  διαθεματικής προσέγγισης.

Το σκάκι στα παραπάνω σχολειά συνεχίστηκε και το 1998-99. Στο εκπαιδευτικό προσωπικό προστέθηκε και η Ειρήνη τονίζοντας ιδιαίτερα την παιδαγωγική αξία των μαθημάτων. Ο πρόεδρος της επιτροπής «ΜΕΛΙΝΑ» κ. Ν. Παΐζης μας κάλεσε στην 1η Πανελλήνια συνδιάσκεψη Εκπαιδευτικών του προγράμματος «ΜΕΛΙΝΑ» που έγινε τον Ιούνιο 1999 για να παρουσιάσουμε το εγχείρημα στο Πανελλήνιο. Αντίστοιχη παρουσίαση κάναμε και στη μετέπειτα (2001) συνδιάσκεψη με σκοπό την παρουσίαση – περιγραφή της 5ετούς εφαρμογής του προγράματος «ΜΕΛΙΝΑ».

Τα μαθήματα συνεχίστηκαν πιο οργανωμένα και στοχευμένα με απόλυτη συνεργασία με τους δασκάλους μέχρι το 2003 οπότε λόγω διορισμού μου στη Μυτιλήνη (το 2001 είχε σταματήσει η Ειρήνη για τον ίδιο λόγο) αναγκάστηκα να σταματήσω και να στείλω άλλον σκακιστή. Δυστυχώς η πορεία των μαθημάτων από το 2003 και έπειτα ήταν φθίνουσα, με αποτέλεσμα μετά από λίγα χρόνια να σταματήσουν οριστικά.